Antik Çağ Sanatı'nda Kedi

İlk kediler bundan 10 milyon yıl önce yeryüzündeydiler; ama tamamiyle vahşiydiler ve insanlardan bağımsız yaşıyorlardı. İnsanların tarımı öğrenip, tarlayı işlemesiyle fare populasyonu arttı ve farelerden kurtulmanın tek yolu da bu vahşi kedilerle yapılacak işbirliğiydi. (Bknz: Kedilerin Tarihi)

Bundan yaklaşık 8 bin yıl önce kediler ve insanlar birlikte yaşamaya başladılar. Tabii karşılıklı işbirliği çerçevesinde... Kediler, sarayları ve tarlaları zararlı kemirgenlerden uzak tutuyorlar; insanlar da onların barınma ve yiyecek ihtiyacını karşılıyordu.

Tarımı öğrenen ve tarımda yol kateden insanoğlu zamanla, hayatta kalabilmek için bundan daha fazlasına ihtiyacı olduğunu anladı. Avcılık ve toplayıcılığa yöneldi. Boş vakitlerini alet yapımına ve bu aletleri geliştirmeye harcadı. Yerleşik hayata geçilmesi ve yaşam kalitesinin yükselmesiyle de birlikte insanda "yaratma" isteği doğdu.

Kediyi, insanlarla tanıştırmaya, beraber yaşamaya teşvik eden avcılık yönü, ilk zamanlarda verilen sanat eserlerinde onun estetik yönünden çok "avcı" yönünün ele alınmasına neden olmuştur.

(M.Ö. 1600-1500, Duvar resmi, Crete)

Sarayların duvarları (Minoan Crete Sarayı) doğal boyalarla yapılan resimlerle süslendi. Bu resimlerin konusunu çoğunlukla hayvan görüntüleri oluşturuyordu. Bu görüntüler eksiksiz olarak günümüze ulaşamasa da araştırmacıların çalışmaları sayesinde bir araya getirilerek bir kompozisyon oluşturmayı başarmıştır. Yandaki resim de bu kompozisyonun parçalarından biri. Resimde, çalılıkların arkasında az sonra başına geleceklerden habersiz bir sülün ve onun arkasında çalılıklardan onu dikkatlice süzen bir kedi görüyorsunuz.







Yunan Krallığı'na ait bir mezarda bulunan bronzdan yapılmış mozaik kamada (aşağıda), kedinin mükemmel avcılığı tasvir edilmiş. Burada kedinin rolü, su kuşu sürüsüne avcılığını göstermek...

(M.Ö. 1600-1500, Bronz, Tebeş)

M.Ö. 1450, Duvar Resmi, Mısır

Duvar resmi olan bu parça Mısır-Tebeş'te Amenemheb'in mezarında bulunmuştur. Botunda, ayakta olarak tasvir edilen bir asilzade, elinde tuttuğu tahta bir çubukla, kuşlar eşliğinde bataklıkta yol almaktadır. Hemen önünde duran avcı kedisi arka pençelerinde iki kuş tutmakta, kanatlarından yakaladığı üçüncü kuş ise dişleri arasında...

(M.Ö. 600, Bronz, Mısır)

Mısır'da kedi tanrıça Bastet'ten dolayı kediler kutsal canlılardı. Yapılan kazılar sonucu mezarlıklarda, mumyalanmış kediler ve bronzdan yapılmış kedi heykelleri bulunmuştur. Bunlardan biri olan resimde görülen bronz kedi heykeli M.Ö. 600'lerde bulunmuştur.

(M.Ö. 600, Bronz, Mısır)

Kedilerin, Mısır'da ev halkı tarafından benimsenmiş olmalarına rağmen (M.Ö. 1600) tanrılaştırılması çok sonralara dayanır. Kedinin tanrılaştırılmasında kedi tanrıça Bastet'in mitolojik hikayesi kadar, anne kedinin yavrularını hayata hazırlamasında yaptığı fedakarlıkları da etkili olmuştur.

 

(1.yy, Mozaik, italya)

Mozaik döşemeden tanrılara ithaften yapılan, duvarlarında Tanrı, tanrıça, bitki ve hayvan toplulukları resimleri bulunan evler Roma İmparatorluğu'nda en gösterişli evler kabul edilmiştir. Bu avcı kedinin olduğu mozaikten portre de Pompeii'deki bir evde yapılan kazıda bulunmuştur.